Invloed van tactiek op de ontwikkeling van talent

Gepubliceerd: 10-10-2025 • Leestijd: 7 min

Maakt tactiek de ontwikkeling van jonge voetballers kapot? Wat de wetenschap zegt

De opkomst van Pep Guardiola aan het einde van de jaren 2000 heeft het voetbal veranderd. De obsessie met het korte en doorgaans veilige positiespel om balverlies te voorkomen, verspreidde zich, werd vaak verdraaid en gaf bijna twee decennia lang vorm aan de sport. Tegenwoordig, ondanks verschillende topspelers die zich verzetten tegen deze stijl of die haar opnieuw hebben vormgegeven, wordt dit 'modern voetbal' genoemd. Zoals bij elke nieuwe trend is er kritiek, vooral van de nostalgische kant of van mensen die vroeger succes hadden met een andere aanpak. Het is niet ongewoon argumenten te horen dat "modern voetbal de dribbelaar doodt" en creatieve talenten wegneemt om plaats te maken voor spelers die alleen maar de regels volgen. Trivela ging verder dan een discussie over persoonlijke voorkeuren: is er gefundeerde kritiek dat strikt tactisch gehoorzamen de creativiteit en het speelse karakter van jonge spelers doodt? Heeft het voor jongeren in ontwikkeling psychologische of neurologische effecten?

De ontwikkeling van spelers als mens is cruciaal

De wetenschap is nog niet eenduidig om de kritiek dat modern voetbal creatief talent ondermijnt, te bevestigen of te weerleggen. Volgens Ricardo Eid, sportarts en gespecialeerd in hersenschuddingen, moet de focus liggen op de ontwikkeling van kinderen tot atleet, nog voordat tactiek en trainersinstructies überhaupt een rol spelen. Volgens de expert is er geen wetenschappelijk bewijs dat het strikt volgen van tactische regels of trainersinstructies bij jonge spelers de hersenontwikkeling negatief beïnvloedt. Het probleem ontstaat wanneer kinderen en adolescenten te vroeg moeten specialiseren in één sport, in dit geval voetbal, en zo stappen in hun algemene ontwikkeling overslaan. ''Als je kijkt naar de hersenontwikkeling en hersenactiviteit, is er misschien geen verschil. Maar over het algemeen geldt: hoe eerder je een sporter laat specialiseren, hoe slechter dat is voor zijn ontwikkeling'', legt Eid uit in het interview. De fasen van motorische en sportieve ontwikkeling zijn uiterst belangrijk. De arts schetst hoe een normale ontwikkeling er idealiter uitziet: Tot de leeftijd van zes jaar doet het kind vooral aan veel speelse activiteite, het speelt letterlijk, en socialiseert ook. Soms zijn er enkele regels, maar zelden veel; Tot rond de negen jaar begint het motorisch repertoire toe te nemen. Het kind ontwikkelt dan vaardigheden die lijken op sportbewegingen, zoals kleine partijtjes voetbal of andere sporten; Van negen tot twaalf jaar is de fase waarin het kind gaat kiezen welke activiteiten het leuk vindt en zich gaat toespitsen. In deze fase zijn er al volledige spelregels of bijna, en beginnen wedstrijden een serieuze vorm aan te nemen, maar is het commitment nog niet compleet; En tussen de 12 en 15 jaar kiest de tiener doorgaans één of twee sporten om zich echt op te richten. PAS daarna komt de daadwerkelijke specialisatie. De arts wijst er echter op dat de "serieuze" voetbalcompetities vaak al starten op veel jongere leeftijd dan O15, en dat spelers jonger dan tien soms al worden gevolgd met het oog op een profcarrière , en dat deze kinderen vaak geen andere sport beoefenen. “Dus vaak ontwikkel je vaardigheden niet die je wel zou leren als je andere sporten deed. Een simpel voorbeeld: in andere sporten leer je vallen. Er zijn bewegingen die je in het dagelijks leven niet zo snel maakt, maar die toch bijdragen aan je sportief vocabulaire, vaardigheden die je niet leert door enkel op voetbal te focussen”, analyseert hij. Hoe meer je bovenstaande ontwikkelingslijnen volgt en het sportieve vocabulaire, bewegingen en oplossingsvaardigheden verbreedt, hoe beter dat is voor de ontwikkeling van een (top)sporter, ongeacht de sporttak.

Ben je nieuw bij BetCity? Maak dan een transfertje naar ons en profiteer van een welkomstbonus naar keuze: €50 aan Free Bets, 200 Free Spins of €250 aan bonusgeld.

Ondersteuning voor vroeg gespecialiseerde jongeren

Voor jongeren die al vroeg sterk focussen op voetbal, biedt psychologie hulp bij hun ontwikkeling op topniveau. Dat is het werk van Luana Gastão, jeugdpsychologe bij Corinthians voor de O15-, O17- en O20-teams: “Binnen de sportcontext komt een speler tal van uitdagingen tegen. Mijn rol is om duidelijk te maken dat dat uitdagingen zijn, geen bedreigingen. Zelfs als een trainer om strikte tactische discipline vraagt, is dat geen bedreiging, net zomin als hoge verwachtingen van anderen. Dit is het werk: emotionele vaardigheden ontwikkelen bij de sporter.” Volgens de psychologe is de grootste klacht van jonge sporters frustratie, dat zich kan uiten op verschillende manieren: teleurstelling over op de bank zitten, blessures of de druk om continu goed te presteren. ''De bank is een groot thema, en we moeten daar een nieuwe betekenis aan geven. Ik zeg meestal dat de bank de plek is van waar je het beste overzicht hebt. Wat zie jij dat jouw concurrent op het veld niet ziet? Wat ontbreekt er, wat zou jij kunnen brengen? Ook de druk speelt een rol: als je eenmaal basisspeler bent, denk je: 'Wat zullen mijn ouders of het publiek van me vinden?'' licht de psycholoog toe. Angst en spanning voelen is, zolang het binnen de perken blijft, normaal en zelfs gunstig, aldus Luana. Jongeren hoeven zich daar niet schuldig over te voelen, maar verdienen wel begeleiding in hun professionele ontwikkeling. ''Als iemand zich gespannen voelt, is dat heel waardevol: spanning helpt je je voor te bereiden op de toekomst. Angst is ook belangrijk, het is een kwestie van overleven. Zonder angst steek je een straat over zonder op te letten. Alle emoties zijn belangrijk; het gaat erom hoe we ermee omgaan.”

Heeft het volgen van regels en het ‘vergeten’ van individualiteit invloed?

Het belangrijkste neurologische argument is dat het onwenselijk is dat spelers zich te vroeg specialiseren, omdat ze dan het contact met andere manieren van probleemoplossen verliezen. Hierdoor ontwikkelen ze gemiddeld minder sportief vocabulaire en worden ze dus universeel gezien mindere voetballers. Deze conclusie hangt echter niet samen met het opvolgen van tactische instructies; dat geldt zowel voor de jeugdopleiding als voor het eerste elftal. Tactische discipline heeft dus geen directe neurologische invloed op de speler. Psychologisch is er wel de gedachte dat, als een jonge speler zich volledig richt op gehoorzaamheid en geen ruimte krijgt voor eigen initiatief (door karakter of door een strenge trainer), dit wel effect kan hebben. Het argument is dat de atleet wordt gevormd tot iemand die minder initiatief neemt, eerder regels volgt dan zelf interpreteert, en daarom uiteindelijk een speler met een beperkter repertoire kan worden. Bron: Trivela